Voor Tico Top begint de dag met een vast ritueel: ontbijten, fietsen, koffiedrinken, werken. De vermaarde houtkunstenaar uit Kruisweg is inmiddels 74 jaar, maar de beitels erbij neergooien is er niet bij. ´Dit is mijn leven. Als ik stop wat moet ik dan doen? Aly voor de voeten lopen en ergeren? Nee, ik werk zolang het kan.´
Na het ontbijt stapt Tico elke dag op zijn e-bike. De vrouw met wie hij 50 jaar getrouwd is, is niet zo van fietsen en wandelt liever dagelijks met de overbuurvrouw. Voor Tico geen enkel probleem, hij vindt het heerlijk om in zijn uppie zijn ronde te maken.
´Vroeger moest ik om acht uur in de werkplaats zijn, nu zit ik om acht uur op de fiets. Alleen als het regent blijf ik thuis. Ik heb vier routes. De wind bepaalt de route. Eerst er tegenin… anders kom ik niet meer thuis.´
Deze ochtend valt zijn keus op een rondje Westpolder. Eerst op naar de dijk. ´Na een hernia ben ik begonnen met fietsen, een jaar of zeven geleden. De dokter adviseerde mij meer te bewegen. Normaal luister ik niet zo goed naar artsen, maar ik moet eerlijk zeggen: dit was een prima advies.´
Om de haverklap roept Tico ´even stoppen´ en komt de fotocamera tevoorschijn. Onmiddellijk klinkt het klik-klik-klik. Zijn geduld lijkt hij te bewaren voor het houtsnijden.
Je bent net een oud wijf
´Elke ochtend plaats ik vier foto´s op Facebook en Twitter. De eerste keren kreeg ik veel reacties, tot uit Amerika en Canada aan toe. De foto´s van boerderijen en de dijk vonden ze prachtig. Voor mij reden om ermee door te gaan. Variatie in de foto´s is er voldoende. Elke dag zijn de luchten en het weer anders.´
Even later lachend: ´Op den duur weet je precies wat je waar tegenkomt en wat een boer verbouwt. Je bent net een oud wijf.´
Bij de dijk aangekomen, wijst Tico opzij. ´Daar ligt Feddema´s plas. Als kwajongens kwamen we daar vaak, er was altijd avontuur. We maakten er vlotten van aangespoelde spullen op de kwelder. We voeren, zwemmen en schaatsten er. De plas is ontstaan doordat ze te weinig grond hadden voor de aanleg van de dijk. Ze hebben het daar weggehaald en nooit dichtgegooid. Gelukkig maar, het is een prachtig natuurgebiedje.´
Na een uur fietsen, bijna 15 kilometer, zijn we terug in Kruisweg, waar Tico geboren en getogen is. Tegenover het huis waar hij nu woont met Aly hadden zijn ouders een antiekzaak.
´Zo ben ik in deze business terechtgekomen. Als kleine jongen ging ik vaak mee met pa naar veilingen, boeldagen en antiquairs met wie hij zaken deed. Die hadden vaak een werkplaats voor het restaureren van meubels. Dat wilde ik later ook doen. De eerste twintig jaar na school heb ik dat inderdaad gedaan. Daarna nam het snijwerk de overhand. Nu restaureer ik af en toe nog een meubeltje als een klant erom vraagt.´
Tico Tiemen Top luidt volledig zijn voortreffelijk allitererende naam. ´Met zo´n naam hoef je geen logo of bedrijfsnaam. Een Amerikaans tv-station besteedde vier jaar geleden aandacht aan het portret dat ik van mijn kleindochter Jane heb gemaakt. Ze hadden het over (Tico spreekt het uit op zijn Amerikaans) T.T. Top. Ik was geen ZZ Top maar T.T. Top. Aly en ik moesten zó verschrikkelijk lachen.´
Portretten maken doet Tico verder niet. Ja, van Aly, zichzelf en Jane dus heeft hij eentje gemaakt. Hij maakte van het maakproces filmpjes, die miljoenen keren bekeken zijn op zijn YouTube-kanaal (met 60.000 volgers!). ´Voor kerken snij ik weleens gezichten, maar dan komt het niet zo nauw. Bij portretten hoef je er maar een millimeter naast te zitten met mond, neus of ogen en krijg je een totaal ander gezicht. Bij Jane is het goed gelukt, bij mezelf niet. Het portret van Aly vind ik wel goed geslaagd.´
Daar is zijn vrouw het niet helemaal mee eens. ´Anderen vinden het precies op mij lijken, ikzelf niet. Ik heb het beeld achter een stoel gezet in de huiskamer, uit het zicht.´
Tico: ´Laatst kreeg ik een verzoek uit Amerika. Iemand wilde graag portretten van Poetin en Trump. Hij zou de foto´s opsturen en ik moest dan maar zeggen wat de kosten waren. Ik heb hem geantwoord dat ik het alleen wilde doen als ze bij mij kwamen poseren.´
Voor een autodidact heeft de vakman het ver geschopt met opdrachten in binnen- en buitenland. Snijwerk van hem is te zien in onder meer België, Frankrijk, Duitsland, Noorwegen, Oostenrijk, Engeland, Amerika en zelfs in Japan. ´Daar heb ik de rococokamers gesneden in paleis Huis ten Bosch, dat ze nagebouwd hebben in de Nagasaki Holland Village.´
Voor een aannemer in Zaandijk doet hij al het snijwerk in de Zaanse huizen. En voor het Vredespaleis in Den Haag maakte hij 22 ambassadeursstoelen. Verder doen vooral kerken en particulieren een beroep op zijn kunde. ´Het is een uitstervend beroep. Er zijn niet veel goede houtsnijders meer en dan komen ze snel bij mij terecht. Dit werk moet je in de praktijk leren. In het begin leek mijn werk er niet op, maar van lieverlee werd het steeds beter.´
´Mijn opdrachtgevers zijn architecten, aannemers, orgelbouwers, musea en particulieren. En mijn bekendheid is door sociale media alleen maar toegenomen. Mijn vriendenkring breidt maar uit.´
Naast opdrachten maakt hij vrij werk. In zijn eigen galerietje schitteren onder meer een handgemaakte saxofoon, trekharmonica en naaimachine. ´Allemaal gesneden uit lindehout, dat is een compact houtsoort waarin je gedetailleerd kunt snijden. Het is zacht, dus het snijdt lekker weg. Met de saxofoon ben ik in totaal 2600 uur bezig geweest, zeg maar een jaar werk.´
Een deel van zijn werk was afgelopen herfst te zien in galerie Gewaagd in Hornhuizen. ´Met vierhonderd bezoekers was het een goedbezochte expositie, ik had de indruk dat veel mensen ook even kwamen om mij te kunnen zien en te spreken. Elke zondagmiddag was ik er om mensen te vertellen over mijn vak.´
Op locatie werken doet hij liever niet meer. Soms kan het niet anders, zoals bij de orgels in Loppersum, Bellingwolde en Leens. De restauratie van de preekstoel in Roden vier jaar geleden was eigenlijk zijn laatste klus buitenshuis.
´Dit jaar heb ik het houtsnijwerk van het Hinszorgel in Leens gedaan. Al het snijwerk heb ik daar weggehaald, in mijn werkplaats hersteld en vervolgens teruggeplaatst. Het kan er eerst zeker weer honderd jaar tegen.´
Leens was voor hem een grote klus en na afloop was hij best wel moe, bekent hij eerlijk. ´Ik wilde een week even helemaal niks doen, maar heb het niet volgehouden. De eerste twee dagen gingen nog wel. Maar toen kwam ik thuis van het fietsen en dacht: en, wat nou? Een beetje in de tuin zitten, daar raak je snel op uitgekeken. Dus ging ik snel weer naar mijn werkplaats.´
